NAŬA LECIONO
LA PARENCOJ DE LA FAMILIO
Karlo kaj Jozefo
estas fratoj, Maria kaj Paŭlino
estas fratinoj. Karlo, Jozefo, Maria kaj Paŭlino estas gefratoj.
Sinjoro Čech estas ilia patro, sinjorino Čechová estas ilia patrino.
Sinjoro Čech kaj sinjorino Čechová estas la gepatroj de la kvin
gefratoj. Gesinjoroj Čech, tio estas sinjoro Čech kaj sinjorino
Čechová, kaj iliaj kvar gefiloj estas familio. La patro de sinjoro Čech
ankoraŭ vivas. Li estas la avo de Karlo kaj de liaj gefratoj. La edzino
de la avo, do la avino de Karlo kaj liaj gefratoj, ne vivas plu. Ŝi
mortis jam. Avo Petro, kies edzino jam mortis, estas vidvo. Li estas
tre bona viro. Li estas tre sana, neniam li estis malsana. La gepatroj
de la patrino, do la geavoj de Karlo kaj de liaj gefratoj, ankoraŭ
vivas. Karlo kaj Jozefo estas iliaj nepoj, Maria kaj Paŭlino estas
iliaj nepinoj. La kvar gefratoj estas iliaj genepoj.
Paŭlino havas tri infanojn: unu malgrandan knabeton,
Peĉjon, kaj du kanbinojn. Peĉjo estas pranepo de la patro de sinjoro
Čech, la du knabinoj, Eva kaj Anna, estas liaj pranepinoj. La patro de
sinjorino Čechová estas ilia praavo, la patrino de sinjorino Čechová
estas ilia praavino. La praavo kaj la praavino estas prageavoj.
Sinjoro Čech havas unu fraton kaj unu fratinon. La
frato de sinjoro Čech estas la onklo de la kvar gefratoj, Karlo kaj
Jozefo estas iliaj nevoj, Maria kaj Paŭlino estas iliaj nevinoj. La
fratino de la patro, onklino Růžena, kies edzo mortis antaŭ du jaroj,
estas vidvino. La filo de onklino Růžena estas kuzo de Karlo, ŝiaj
filinoj estas liaj kuzinoj. La frato de la patro, onklo Prokop, kiu
neniam havis edzinon, estas fraŭlo.
Fraŭlo Prokop, la frato de la patro, estas bofrato
de sinjorino Čechová. La vidvino Růžena, la fratino de la patro, estas
bofratino de sinjorino Čechová. La gefratoj de sinjorino Čechová estas
bofratoj de sinjoro Čech. La patro de sinjoro Čech estas la bopatro de
sinjorino Čechová, ŝi estas lia bofilino. La gepatroj de sinjorino
Čechová estas la bogepatroj de sinjoro Čech, li estas ilia bofilo.
Jen, vi nun konas la tutan familion de gesinjoroj
Čech kaj ĉiujn iliajn geparencojn.
____________________
Patro: Joĉjo, ĉu vi mem studis la naŭan lecionon?
Jozefo: Jes, paĉjo, ĝi estas tre facila, mi tuj ĉion komprenis.
Patro: Vi estas prava, en Esperanto la nomoj de la parencoj estas
facilaj.
Jozefo: Kaj krom tio la leciono ne enhavas multajn novajn vortojn.
Patro: Mi opiniis, ke vi volonte lernas Esperanton.
Jozefo: Jes, jes, sed la novajn vortojn povus lerni anstataŭ mi iu alia.
Patro: Ne forgesu, Joĉjo, ke la vortoj estas la fundamento de ĉiu
lingvo.
Jozefo: Vi tute pravas, paĉjo, sed tamen...
Patro: Kion vi faris hodiaŭ en la lernejo?
Jozefo: La instruisto parolis pri la familio.
Patro: Ĉu li parolis ankaŭ pri la parencoj de la familio?
Jozefo: Ne, li parolis pri la taskoj de la patro, patrino kaj
infanoj.
Patro: Kion li rakontis al vi pri la devoj de la gepatroj?
Jozefo: Li diris, ke la gepatroj havas la devon bone eduki la infanojn.
Patro: Ĉu li ne pravas? Ĉu li eraras?
Jozefo: Li certe pravas kaj li ne forgesis diri, ke la gepatroj devas
eduki la infanojn kune kun la lernejo.
Novaj vortoj
|
|
|
|
|
|
|
anstataŭ |
namísto
|
|
opinii |
mínit
|
|
avo
|
děd
|
|
parenco
|
příbuzný
|
|
devo
|
povinnost
|
|
plu
|
dále, více
|
|
do
|
tedy
|
|
ne plu |
již ne
|
|
eduki
|
vychovávat
|
|
li povus
|
mohl by
|
|
edzo
|
manžel
|
|
pravi
|
mít pravdu
|
|
enhavi
|
obsahovat
|
|
esti prava |
být v právu
|
|
erari
|
mýlit se
|
|
rakonti
|
vyprávět
|
|
facila
|
snadný
|
|
sana
|
zdravý
|
|
forgesi
|
zapomenout
|
|
senco
|
smysl (čeho)
|
|
frato
|
bratr
|
|
sinjoro
|
pán
|
|
fraŭlo |
svobodný muž
|
|
studi
|
studovat
|
|
fundamento |
základ
|
|
tamen
|
přece, nicméně
|
|
knabeto
|
chlapeček
|
|
tasko
|
úkol
|
|
kompreni
|
rozumět
|
|
tuj
|
ihned
|
|
koni
|
znát
|
|
vidvo
|
vdovec
|
|
krom
|
kromě, mimo
|
|
viro
|
muž
|
|
kuzo
|
bratranec
|
|
vivi
|
žít
|
|
morti
|
zemřít
|
|
|
|
|
nepo
|
vnuk
|
|
|
|
|
nevo
|
synovec
|
|
|
|
GRAMATIKO
1. Příjmení píšeme pravopisem
příslušného jazyka: Th. Čejka (ĉeĥo), A. Grabowski (polo Polák), N.
A. Borovko (ruso Rus), W. H. Trompeter (germano Němec), D-ro K.
Kalocsay (hungaro Maďar), prof. J. E. Mayor (anglo Angličan), prof.
D-ro E. Boirac (franco Francouz) estas famaj esperantistoj jsou slavní
esperantisté.
2. Předpona ge- se používá k
společnému označení nejméně dvou osob různého pohlaví:
patro + patrino = gepatroj - rodiče;
frato(j) + fratino(j) = gefratoj - sourozenci;
amiko(j) + amikino(j) = geamikoj - přátelé a přítelkyně.
Rimarkigo: U zvířat tato předpona označuje jeden pár:
geĉevaloj - kůň a kobyla.
3. Předpona bo- značí příbuzenstvo získané sňatkem:
bopatro - tchán, bopatrino - tchyně; bofrato - švagr, bofratino -
švagrová;
bofilo - zeť, bofilino - snacha.
4. Předpona pra- má týž význam
jako v češtině:
praavo - pradědeček, pranepo - pravnuk, prahomo - pračlověk, pralingvo
- prajazyk.
5. Zápor. V esperantské větě
je zápor vždy jen jeden, v
české větě
může být i několik záporů:
nemám jablko - mi ne havas pomon; memám nic - mi havas nenion; nemám
nikdy
nic - mi neniam havas ion;
on nikdy nikomu neudělá nic dobrého - li neniam
faras al iu ion bonan.
6. Přivlastňovací zájmena
končí
na -a (jako jména přídavná) a
tvoříme je ze zájmen osobních:
1. mi - mia já -
můj ni - nia my - náš
2. vi - via ty -
tvůj vi
- via vy - váš
3. li - lia on -
jeho ili
- ilia oni - jejich
ŝi - ŝia ona -
její
ony - jejich
ĝi - ĝia ono -
jeho
ona - jejich
EKZERCOJ
1. Z článku La parencoj de la familio vypište všechna slova s
předponami ge- a bo- a přeložte je.
2. Popište svou rodinu.
Modelo: Mi havas patron. Li ankoraŭ vivas. Ankaŭ lia patro vivas. Lia
patro estas mia avo atd.
3. Odpovězte na otázky.
Kio estas patro kaj patrino, onklo kaj onklino, kuzoj kaj kuzino,
amikoj kaj amikinoj, lernantoj kaj lernantinoj? Kiu estas (estos) via
bopatro? Kiu estas (estos) via bofratino? Kiu estas via avo? Kiu estas
(estis) via praavino? Kiu estas (estos) via nevo?
4. Přeložte:
Pepík se učí esperanto. Mirek se neučí esperanto. On se nic neučí. On
se nikdy nic neučí. Eva dala Aničce jablko, Marie jí nedala nic. Marie
nic neměla, nemohla jí nic dát. Aničko, slyšíš maminku? Ne, nikoho
nevidím a nikoho neslyším.
Ŝerca demando
Li estas filo de mia patro, tamen li ne estas mia frato. Kiu li estas?
Proverbo
Kia patrino, tia filino.
Klíč
1. gefratoj - sourozenci, gepatroj - rodiče, gesinjoroj - pán(i) a
paní, gefiloj - syn(ové) a dcera (dcery), geavoj - prarodiče, genepoj -
vnoučata, prageavoj - pradědeček a prababička, bofrato - švagr,
bofratino - švagrová, bogefratoj - švagr a švagrová (švagři a
švagrové), bopatro - tchán, bofilino - snacha, bogepatroj - tchán a
tchyně, bofilo - zeť, geparencoj - příbuzní.
3. Patro kaj patrino estas gepatroj, onklo kaj onklino estas
geonkloj, kuzoj kaj kuzino estas gekuzoj, amikoj kaj amikinoj estas
geamikoj, lernantoj kaj lernantinoj estas gelernantoj. La patro de mia
edz(in)o estas mia bopatro. La fratino de mia edz(in)o estas mia
bofratino. La patro de mia patro aŭ de mia patrino estas mia avo. La
avino de mia patro aŭ de mia patrino estis mia praavino. La filo de mia
frato aŭ de mia fratino estas mia nevo.
4. Joĉjo lernas Esperanton. Mirek ne lernas Esperanton. Li lernas
nenion. Li neniam lernas ion. Eva donis al Anjo pomon. Maria donis al
ŝi nenion. Maria havis nenion, ŝi ne povis doni al ŝi ion. Anjo, ĉu vi
aŭdas panjon? Ne, mi neniun vidas kaj neniun aŭdas.
Nepochybuji, že obdivuhodná snadnost
esperantské mluvnice a bohatství tvorby slov učiní jeho tvůrce
nesmrtelným.
K. E. Ciolkovskij
Theodor Kilian - učebnice esperanta
