Kio estas tio? Tio estas ... Co je to? To je...
Kio estas tio? Tio estas ĉambro. Kio estas en la ĉambro? En la ĉambro estas kvar muroj, planko, plafono, pordo kaj du fenestroj. En la ĉambro estas ankaŭ tapiŝo, tablo, tableto, du seĝoj, ŝranko, divano. Kio estas tio? Tio estas forno. Kio estas en la forno? En la forno estas karbo. Kio estas tio? Tio estas lampo, radioaparato, libro, gazeto. Kio estas en la gazeto? En la gazeto estas bildoj.
Nová slova:
 |
 |
|
|
||
| ĉambro | pokoj, místnost | | nulo | nula |
| divano | pohovka | |
unu | jeden, jedna, jedno | |
| fenestro | okno | |
du | dva, dvě | |
| forno | kamna, pec | |
tri | tři | |
| gazeto | časopis | |
kvar | čtyři | |
| lampo | lampa | |
kvin | pět | |
|
libro | kniha | |
ses | šest |
| karbo | uhlí | |
sep | sedm | |
| muro | zeď | |
ok | osm | |
| plafono | strop | |
naŭ | devět | |
| planko | podlaha | |
dek | deset | |
| pordo | dveře | plus | plus | ||
| radio-aparato | rozhlasový přijímač | minus | minus | ||
|
seĝo | židle | kio | co | |
| ŝranko | skříň | |
tio | to | |
| tablo | stůl | tableto | stolek | ||
| tapiŝo | koberec |
Poznámka:
Všimněte si, že esperantské číslovky máme i v češtině ve slovech cizího původu:
1 - unu srovnej: unisono - jednohlasně
2 - du srovnej: dueto - skladba pro 2 hlasy
3 - tri srovnej: trio - skladba pro 3 nástroje
4 - kvar srovnej: kvartet - skladba pro 4 nástroje
5 - kvin srovnej: kvintet - skladba pro 5 nástrojů
6 - ses srovnej: sextet - skladba pro 6 nástrojů
7 - sep srovnej: septima - sedmá třída gymnázia
8 - ok srovnej: oktáva - osmá třída; stupnice 8 tónů
9 - naŭ srovnej: nonet - skladba pro 9 nástrojů
10 - dek srovnej: dekagram - deset gramů
GRAMATIKO
1. Podstatné jméno má koncovku -o: unu tablo, unu fenestro.
2. Množné číslo má koncovku -j: du tabloj, du fenestroj.
3. Číslovky nemají vliv na pád podstatného jména na rozdíl od slovanských jazyků, ve kterých u číslovky 5 a výše následuje vždy 2. pád (místo 1. a 4. pádu). Srovnejte:
unu libro jedna kniha unu tablo jeden stůl du libroj dvě knihy du tabloj dva stoly tri libroj tři knihy tri tabloj tři stoly kvar libroj čtyři knihy kvar tabloj čtyři stoly kvin libroj pět knih kvin tabloj pět stolů ses libroj šest knih ses tabloj šest stolů sep libroj sedm knih sep tabloj sedm stolů ok libroj osm knih ok tabloj osm stolů naŭ libroj devět knih naŭ tabloj devět stolů dek libroj deset knih dek tabloj deset stolů
4. Podstatné jméno dveře je v češtině pomnožné, tedy má tvar množného čísla, přestože označuje jednu věc. V esperantu tomu tak není. Srovnejte: unu pordo - jedny dveře, du pordoj - dvoje dveře, kvin pordoj - patery dveře atd.
5. Sčítání a odčítání píšeme a čteme takto:
5 + 1 = 6 kvin plus unu estas ses 6 + 1 = 7 ses plus unu estas sep 7 + 3 =10 sep plus tri estas dek 10 - 2 = 8 dek minus du estas ok 1 - 1 = 0 unu minus unu estas nulo
6. Přidáme-li k číslovkám koncovku -o, vzniknou číslovková podstatná jména: unuo - jednička, duo - dvojka, trio - trojka .... deko - desítka. Nula se většinou používá právě ve tvaru podstatného jména nulo (zvyklost z národních jazyků).
EKZERCOJ
1. Ptejte se nahlas a odpovídejte: Kio estas tio?
Tio estas ĉambro divano radio-aparato
plafono lampo unu divano
planko tableto du tabloj
tapiŝo libro tri bildoj
forno gazeto kvar muroj
pordo ŝranko kvin seĝoj
fenestro karbo ok gazetoj
2. Nacvičte nahlas:
unu, du, tri ...dek; dek, naŭ, ok ... nulo; unu plus unu estas du až naŭ plus unu estas dek; dek minus unu estas naŭ až unu minus unu estas nulo; du plus du estas kvar až ok plus du estas dek; dek nimus du estas ok až du minus du estas nulo.
3. Čtěte několikrát nahlas:
2 + 1 = ? 8 - 3 = ? 7 + 3 = ? 5 + 2 = ? 6 - 4 = ? 9 - 6 = ? 3 + 4 = ? 10 - 5 = ? 2 + 7 = ? 7 + 2 = ? 9 - 6 = ? 7 - 5 = ? 6 + 3 = ? 8 - 7 = ? 6 + 4 = ?
4. Přeložte následující věty, přízvučnou samohlásku ve slovech podtrhněte a překlad srovnejte s "klíčem" (na konci knihy):
Co je to? To je automobil. Co je automobil? Automobil (la!) je stroj. Automobil je užitečný. Automobil je užitečný stroj. Co je esperanto? Esperanto je jazyk. Esperanto je užitečný jazyk. Český (la!) jazyk je jazyk národní. To je okno, to jsou dveře, to je stůl, to je skříň. To jsou dvě knihy, to jsou dvoje dveře, to jsou tři židle. Jedno okno a jedno okno jsou dvě okna. Dva stoly a jeden stůl jsou tři stoly. Dvě židle a tři židle je pět židlí. Tři a čtyři je sedm. Deset bez tří je sedm. Šest a tři je devět a jedna je deset.
Klíč ke cvičení:
4. Kio estas tio? Tio estas aŭtomobilo. Kio estas aŭtomobilo? La aŭtomobilo estas maŝino. La aŭtomobilo estas utila. La aŭtomobilo estas utila maŝino. Kio estas Esperanto? Esperanto estas lingvo. Esperanto estas utila lingvo. La ĉeĥa lingvo estas lingvo nacia. Tio estas fenestro, tio estas pordo, tio estas tablo, tio estas ŝranko. Tio estas du libroj, tio estas du pordoj, tio estas tri seĝoj. Unu fenestro plus unu fenestro estas du fenestroj. Du tabloj plus unu tablo estas tri tabloj. Du seĝoj plus tri seĝoj estas kvin seĝoj. Tri plus kvar estas sep. Dek minus tri estas sep. Ses plus tri estas naŭ plus unu estas dek.
Esperanto je nejlepším řešením myšlenky mezinárodního jazyka.
Albert Einstein
Theodor Kilian - učebnice esperanta